Quảng Ngãi Nghĩa Thục

MỘNG TUYỀN VẤN ÐÁP SAO LỤC 302

THINH QUANG

VẤN: Cụ Ðỗ Ðình Mậu, Orange County. Các tác phẩm văn học cũng như sự hình thành báo chí của đất nước ta từ trước đến nay đã trải qua trong những hoàn cảnh như thế nào, nếu biết xin bà cụ giải thích cho.

ÐÁP: Trước thời Pháp tấn chiếm VN, dân tộc ta đã biết sử dụng Hán Văn làm Quốc Tự. Lúc bấy giờ Hán Văn còn gọi là Hán Việt, vì lối phát âm hoàn toàn bằng tiếng Việt , mặc dù chẳng ít danh từ giữa tiếng Hán và Tiếng Việt đọc lên có âm hưởng giống hoặc hao hao như nhau. Các nhà truyền giáo Tây phương coi chữ Hán Việt là Quốc Ngữ của dân tộc ta.

Kể từ thế kỷ 17,18 và 19, là thời gian manh nha có sự biến chuyển về văn tự Việt do nhu cầu của các Cha Cố ghi chép bằng chữ cái La Tinh hầu dễ dàng cho công cuộc truyền giáo.

Theo sách Thánh Tông di thảo cũng như Văn Minh tân học sách thì từ thời Văn Lang Aâu Lạc quốc gia ta vốn có văn tự song bị chữ Hán bức tử. Thật ra việc ghi nhận này thiếu chứng cứ, vì đó chỉ là một số chữ ngoằn ngoèo đơn giản xuất phát từ một số bộ lạc lưu lại.Chữ Hán do người phương Bắc đưa vào kể từ khi quốc gia Hán còn chưa hoàn thành.

Người Việt ta quen dùng Hán Tự từ hơn hai ngàn năm, nên gọi chữ Hán là chữ của nước ta. Về sau chữ Nôm xuất hiện do các học giả nước ta sáng tạo và được các nhà truyền giáo Tây phương lúc bấy giờ xem là quốc tự của Việt Nam.

Trước khi Pháp chiếm Gia Ðịnh thì cả Nam Kỳ Lục Tỉnh chưa có một tờ báo hay một ấn phẩm văn hóa nào. Lúc bấy giờ triều đình nhà Nguyễn, đã giao thương với Hương Cảng, nhờ các nhà truyền giáo Tây phương mua các báo Anh ngữ đưa về nước. Các bái Anh ngữ này triều đình cũng nhờ các giáo sĩ này chuyển dịch lại để đọc.

Năm 1859 – Pháp chiếm Gia Ðịnh. Ba năm sau – 1862 chiếm miền đông Nam Kỳ và năm 1867 chiếm luôn ba tỉnh Miền Tây. Thế kỷ thứ 17 chữ quốc ngữ La Tinh được cha cố giáo sĩ sáng tạo và hoàn chỉnh vào giữa thế kỷ 18 và đầu thế kỷ thứ 19. Tại Việt Nam người Pháp có báo viết bằng tiếng Pháp rất sớm trước thời gian có nhiều trường mở ra truyền bá chữ quốc ngữ. Khi người Việt ta bắt đầu thấm nhuần chữ Việt La Tinh tức chữ quốc ngữ ta ngày nay – người Pháp bằng thuê cơ xưởng tại Pháp đúc ra chữ Việt mang sang để xuất bản các báo tiếng Việt theo nhu cầu vừa khai hóa cũng như vừa loan truyền các tin tức cần thiết của chính quyền thuộc địa Pháp. Nhà in tiếng Việt bắt đầu xuất hiện tại Sài Gòn vào năm 1864. Các nhân vật người Việt nổi tiếng lúc bấy gờ như Trương Vĩnh Ký, Nguyễn Văn Của v.v… giỏi tiếng Việt, Hán tự và luôn cả chữ Nôm được khuyến khích phiên dịch cũng như xuất bản báo chí trong nước lúc bấy giờ. Tờ báo Việt ngữ đầu tiên là Gia Ðịnh Báo , xuất bản ngày 15-4-1865. Trước tờ báo Gia Ðịnh Việt ngữ đã có tờ Le Bulletin Officiel De L’Expédition de la Cochinchine bằng Pháp ngữ và luôn cả tờ Le Bulletin des Communes bằng Hán tự. Ðến đầu thế kỷ 20. sau cuộc Ðại Chiến lần thứ nhất 1914-1918 phong trào báo chí cả Pháp ngữ lẫn Việt ngữ xuất bản được xem là phát triển ngày càng mạnh hơn hai miền Trung và Bắc Kỳ. Nam Kỳ là đất thuộc địa nên được áp dụng theo luật ngày 29-7-1881 do quốc hội Pháp quyết định và đến ngày 22-9-1881 được áp dụng ở Nam Kỳ. Vì vậy mà việc xuất bản báo chí ở Sài Gòn rất dễ dàng không bị ràng buộc phải có điều kiện tiên quyết nào. Theo luật 29 tháng 7 1881”Tất cả các loại báo sẽ được phát hành không cần có sự cho phép trước cũng như không cần đóng tiền quị, chỉ cần sau khi được công bố đúng theo điều 7”. Theo điều 7 qui định rằng trước khi phát hành tờ báo phải nạp bản tại sở Biện Lý các tài liệu liên quan cần thiết, như:

Tên báo. Tên và địa chỉ người Quản Lý. Ghi rõ xuất xứ in báo 5 ngày trước khi phát hành… v.v…

Còn tiếp

THINH QUANG