Quảng Ngãi Nghĩa Thục

NGÀN NĂM BIA MIỆNG

Duyên-Lãng Hà Tiến Nhất

Nghe đâu ở nam Cali, mợ xướng ca Khánh Ly và một nhóm trẻ nào đó đang
sắp sửa làm lễ giỗ cho Trịnh Công Sơn (TCS). Buổi lễ là một nhạc hội
hát nhạc của họ Trịnh. Có bán vé thu tiền. Nếu TCS dưới âm phủ còn
sáng tác, chắc anh ta sẽ cao hứng để viết vào bản nhạc của mình “Bài
Ca Dành Cho Những Xác Người” thêm những lời lâm ly bi đát sau đây:
“Chiều đi qua Quận Cam, hát trên thân xác mình. Ta đã thúi, ta đã
thúi, sao bây giờ người ta còn u mê mù quáng?  Chiều đi qua Quận Cam
hát trên thân xác mình, ta đã thúi, ta đã thúi, ta bây chừ thân chương
xình như xác Minh râu …”

Từ nhiều sự kiện xẩy ra cùng một lúc hiện nay, chúng ta mới nhận
ra rằng chuyện có nhiều gia đình đem thân làm tôi mọi cho CS là một
hiện tượng di truyền từ đời nọ sang đời kia, chứ chẳng phải là ngẫu
nhiên. Miền nam Cali, người chủ xướng tôn vinh TCS nghe đâu là con
trai của Trịnh Cung (?). Còn ở bắc Cali, tên quậy giấu mặt vụ Little
Saigon là chồng của Madison Nguyễn. Tên này là con trai của Đoàn Văn
Toại. Đoàn Văn Toại và Trịnh Cung là ai thì dân tỵ nạn hẳn không ai mà
không biết. Các trường hợp bố con Nguyễn Cao Kỳ và Phạm Duy không là
những yếu tố chứng minh giả thuyết di truyền kia đó sao? Bố là Việt
gian, muốn xem con có là Việt gian không thì dễ thôi. Thử DNA là xong
ngay. Giá có nhà khoa học nào bỏ công ra nghiên cứu, biết đâu chẳng
tìm ra được loại Gene Việt Gian này để từ đó tìm ra phương pháp phát
giác và phòng ngừa Việt gian trong cộng đồng thì may cho người tỵ nạn
mình biết mấy. Nhưng cũng còn phải nhờ vào hồng phúc của tổ tiên và
các đấng anh hùng liệt nữ.

Về cái anh chàng nhạc sĩ họ Trịnh, tôi đã viết rồi, cách đây cũng
khá lâu. Nay muốn viết thêm chút nữa nhân cái biến cố đang gây sóng
gió này.

TCS, người nhạc sĩ có chút ít tài năng, chết cách đây đã 7 năm.
Người ta cứ tưởng rằng anh ta chết cũng giống như chó chết là hết
chuyện. Nhưng không, bọn phỉ quyền Hànội, kẻ đã lợi dụng tối đa cái
tài mọn của Sơn lúc anh ta còn sống, lại manh tâm dựng dậy cái xác
chết của anh ta để quậy phá, khuấy đảo sự an bình của cộng đồng những
người Việt Nam tỵ nạn chúng ta, mặc dầu anh ta chết, và đã chết 7 năm
nay rồi. Kẻ có công với bọn Việt gian CS, chúng nhớ ơn, tưởng niệm
theo cái lý ăn-quả-nhớ-kẻ-trồng-cây là điều bình thường. Người tỵ nạn
không ke (care). Nhưng những nạn nhân của sự phản bội, những kẻ tự
xưng là tỵ nạn CS dựng dậy cái thây ma của kẻ đã đâm sau lưng mình để
vinh danh, để nhớ ơn mới là điều thật khó hiểu, và cũng khó chịu nữa.
Có phải tất cả chúng ta sắp trở thành những kẻ “người chết 2 lần” (lời
TCS trong bài Đại Bác Ru Đêm) bởi những thứ “Mỵ Châu” thời đại đang
lẩn quất trong hàng ngũ chúng ta?

Người ta tổ chức giỗ chạp để tưởng nhớ người chết trong phạm vi
gia đình, giữa những người thân thuộc hay bè bạn. Người còn sống
thường chỉ vinh danh hay ca tụng một người đã chết một cách công khai
ngoài xã hội khi người này: một là sau khi từ giã cõi đời, đã để lại
công lao to lớn đối với một dân tộc, hay cho cả nhân loại; hai là đã
nêu gương sáng chói về nhân cách hay đạo đức, xứng đáng cho người đời
sau bắt chước và noi theo; và ba là có để lại một công trình nào đó về
văn học, nghệ thuật, hay khoa học đem lại lợi ích cho xã hội. Nếu
người thân hay bạn bè làm giỗ TCS trong phạm vi gia đình thì chẳng nói
làm gì. Nhưng người ta làm công khai và lôi kéo cộng đồng tham dự là
chuyện cần phải lên tiếng. Xét trên cả ba tiêu chuẩn, Trịnh Công Sơn
có cái gì để lại đáng cho người Việt Nam tỵ nạn CS phải vinh danh và
ca tụng một cách công khai và rình rang như thế?

Không phải bây giờ, mà ngay khi TCS vừa chết, cái chết của anh ta
làm nổi lên không biết bao nhiêu dư luận khen chê. Lời khen không phải
không có, mà tiếng chê lại càng không ít. Người chê lên án TCS là một
tên phản bội, một tay CS nằm vùng, một con người tham sinh úy tử, ích
kỷ, và hèn nhát.  Có người cho rằng cái chết của TCS là một sự đền tội
xứng đáng. Có người khác còn tiên đoán, TCS chết, nhạc của anh ta cũng
sẽ chết theo. Còn những người khen đánh giá TCS là một nhạc sĩ thiên
tài. Anh ta là một  người yêu nước.  Người khen, để biện hộ cho những
cáo buộc của dư luận, cho rằng TCS đã phải đi giữa hai lằn đạn, ý nói
anh ta là nạn nhân của cả hai phe Quốc cộng. Nhận định này đưa ra luận
chứng rằng TCS cũng đã từng bị đầy ải tại các công, nông trường của
CS.

Dư luận chê TCS nhận định và đánh giá anh ta như nói trên không
sai. TCS là một thanh niên trốn lính ai cũng biết. Hành vi đó cho thấy
anh ta là một con người hèn nhát, ích kỷ, và vô trách nhiệm. Trong lúc
trốn lính, TCS còn dựa vào sự bao che của một vài giới chức quen biết
có thẩm quyền trong quân đội để viết nhạc, rong ruổi đây đó, tụ tập
giới trẻ hát hò chống chiến tranh, xuyên tạc và chống báng công cuộc
chiến đấu tự vệ của quân dân miền Nam, ca tụng và cổ võ bọn xâm lược
miền Bắc. Đó là một hành vi phản bội. Như thế, TCS bị kết án là phản
bội thì cũng đúng thôi. Nếu anh ta không núp dưới sự che chở của người
khác mà hành động đi ngược lại quyền lợi của Tổ Quốc thì tư cách của
anh ta còn có thể biện  minh được. Như thế có thể coi anh ta là một
con người có lập trường và có bản lãnh. Nhưng đáng tiếc bản chất con
người TCS tự nó đã là hèn nhát và phản bội rồi.

Có nhiều tác giả không nhận định và đánh gía TCS trên bình diện
văn học thuần tuý, mà chỉ phê phán dưới khía cạnh chính trị qua cuộc
sống và các ca khúc anh ta viết về cuộc chiến.  Có nghĩa là những
người đó chỉ cân nhắc và đánh giá TCS có công hay có tội đối với Quốc
Gia, Dân Tộc, mà không phê bình về mặt nghệ thuật. Cái đó là một thiếu
sót, bởi vì những người không biết gì về âm nhạc sẽ tưởng rằng tính
tình TCS có chút nên chê trách thôi, nhưng anh ta là một thiên tài âm
nhạc thật. Sự phê phán có phiến diện thật đấy, nhưng cũng dễ hiểu
thôi, vì nhạc của TCS thật sự cũng chẳng có gì đáng giá lắm để nói
tới. Nó phần lớn khởi hứng từ chiến tranh, gắn liền với cuộc chiến, và
đã gây ảnh hưởng không nhỏ vào việc làm sụp đổ chế độ của miền Nam. Có
thể nói một cách không sai là nếu không có chiến tranh thì đã không có
nhạc TCS. Và ngược lại, TCS cũng đã không được nổi tiếng nếu không có
chiến tranh. Điều mà dư luận phê phán mạnh mẽ nhất vẫn là TCS là một
nhạc sĩ phản chiến. Từ phản chiến đi đến phản bội.

Trong sáng tác, TCS đã viết ra rất nhiều lời ca có tính cách kết
án chiến tranh một chiều.  Ta hãy nghe TCS hát : “Đại bác qua đây đánh
thức mẹ dậy, đại bác qua đây con thơ buồn tủi……..Từng chuyến bay
dêm con thơ dật mình, hầm trú tan hoang, ôi da thịt vàng từng đêm soi
sáng lạ mắt quê hương.  Hàng vạn tấn bom trút xuống đầu làng, hàng vạn
tấn bom trút xuống ruộng đồng, cửa nhà Việt Nam cháy đỏ cuối
thôn….”(bài Đại Bác Ru Đêm).  Đây rõ ràng là những lời kết án nhắm
vào Chính Quyền VNCH và đồng minh Mỹ. Đại bác qua đây. Từ đâu qua?
Hàng vạn tấn bom trút xuống. Từ đâu trút xuống? Chính câu hỏi đã là
một sự trả lời rồi. Sao không thấy TCS than khóc những cái chết do đạn
pháo từ rừng bay đến, hoặc do những trái mìn của những kẻ từ bưng biền
ôm ra? Còn nhiều và rất nhiều những câu hát như thế rải rác trong hàng
trăm ca khúc mà TCS đã viết ra.  Trong khi TCS khóc  “từng vùng thịt
xương có mẹ có em” (bài Đại Bác Ru Đêm), và tủi phận cho những “người
già co ro buồn nghe tiếng nổ, em bé lõa lồ khóc tuổi thơ đi” (bài
Người Già Em Bé), thì anh ta lại bỏ quên, không nhỏ được lấy một giọt
nước mắt nào cho hàng ngàn nạn nhân vô tội bị CS giết hại tại Huế, nơi
quê hương của chính anh ta.

Từ chỗ chống chiến tranh một chiều như thế, TCS đã trở thành một
con người phản
bội. Anh ta đã phản bội lại máu xương của những người đã gục ngã, hy
sinh để bảo vệ
cho mảnh đất mà anh đang sống, và được sống an bình. TCS có phải là
VC hay không thì chuyện này chưa có bằng chứng xác đáng để kết luận.
Thiển nghĩ, có lẽ TCS không phải là một dảng viên CS. Nhưng một điều
có thể khẳng định, TCS là một công cụ phục vụ cho bọn xâm lược miền
Bắc, và tự nguyện để cho VGCS lợi dụng.

Có người cho rằng Cái chết của TCS là một sự đền tội xứng đáng.
Chúng ta nên thông cảm cho những nạn nhân của CS mà sự uất hận đã lên
đến cực điểm. Chẳng nên bắt lỗi hoặc trách cứ họ. Tuy nhiên phải nhìn
nhận rằng sự kết án đó có phần hơi hồ đồ.  Cho rằng TCS đã gây tội ác
đối với chúng ta, và anh ta chết là xứng đáng để đền tội. Vậy chúng ta
những nạn nhân của tội ác kia, mai kia chúng ta chết, không lẽ chúng
ta cũng phải đền tội sao? Không được. Chết là một định luật chung cho
mọi ngườị  Ai cũng phải chết, và loài nào rồi cũng đi đến cái chết. Do
đó không thể nói cái chết của TCS là sự đền tội. Sự đền tội của TCS là
sự khinh bỉ của dư luận khi anh ta chết.

Còn về những lời khen? Lời khen ngợi lớn nhất cho TCS là lời mợ
Khánh Ly ngôn rằng TCS là một người yêu nước. Chữ NƯỚC ở dây không
hiểu là thứ nước nào, mợ KL không cho biết, Nước Việt Nam xã hội chủ
nghĩa hay là nước Việt Nam Cộng Hòa?  Nếu mợ KL cho rằng TCS yêu nước
VN xã hội chủ nghĩa, chúng ta khen mợ KL nói đúng. Còn nếu bảo rằng
TCS yêu nước VNCH thì chuyện này cần phải làm cho sáng tỏ.  Sự thực là
như thế nào cũng dễ tìm ra thôi.  Chúng ta hãy nghe mợ KL hát: “Hãy
sống dùm tôi, hãy nói dùm tôi, hãy thở dùm tôị  Thịt da này dành cho
thù hận, cho bạo cường, cho tham vọng của một lũ điên…”(bài Hãy Sống
Dùm Tôi).  Xin thử hỏi cái lũ điên tham vọng đây là ai, bọn phỉ quyền
Hanoi hay Chính Quyền VNCH?  Nếu lũ điên thù hận, bạo cường, và tham
vọng kia là bọn phỉ quyền Hanoi, thì tại sao ngày 30-4-75, TCS lại lên
đài phát thanh SG hát đón bọn này vào thành phố? Không lẽ TCS ngu đến
độ vui mừng và hãnh diện đi đón lũ liên vào Saigon. Như vậy lũ điên
tham vọng, thù hận, và bạo cường kia tất nhiên phải là Chính Quyền
VNCH. Thật là oan nghiệt, kẻ xâm lược thì được TCS hân hoan đón chào
là người “anh em ta về” (bài Chờ Nhìn Quê Hương Sáng Chói), còn những
người chiến đấu để tự vệ lại bị TCS gọi là lũ điên tham vọng, bạo
cường, và thù hận.  Mợ Khánh Ly cũng nên hiểu như thế chứ. Qua bài hát
này, TCS đã nặng nề kết án cả chính thể VNCH của miền Nam, nơi anh ta
trú thân an toàn để đi ca hát. Mợ KL tôn vinh TCS là một người yêu
nước thì phải hiểu rằng nước đây chính là nươc VN xã hội chủ nghĩa thì
mới là chính xác. Với sự tôn vinh này, người tỵ nạn CS Khánh Ly đã
nhục mạ cả Chính Quyền và tập thể QLVNCH. Còn gì đau đớn và mỉa mai
hơn, bởi vì miền Nam là nơi mợ KL sinh ra, lớn lên, được hưởng giáo
dục đầy đủ, và đưa mợ lên đài vinh quang trong nghề hát xướng. Lại
nữa, nếu TCS yêu nước VNCH, thì tại sao ngày 30-4-75 anh ta lên đài
phát thanh reo hò ca hát: mặt đất bao la anh em ta về gặp nhau mừng
như bão cát quay cuồng chơi rồng bàn tay ta nắm nối chờ một ngày VN
(bài Nối Vòng Tay Lớn). Anh em với TCS về Saigon vào ngày 30-4-75 là
ai mà làm cho anh ta vui mừng đến thế. Và, những người anh em này từ
đâu về? Hỏi tức là trả lời rồi vậy. Mợ KL ca tụng TCS là người yêu
nước. Nước ở đây như thế phải hiểu là nước VNCS. Không thể hiểu khác
được. Mợ KL là một người tỵ nạn CS lại ca tụng tên phản quốc, công cụ
tuyên truyền cho VGCS, là người yêu nước. Nước đó là nước Việt Nam CS.
Sự thật đã được chứng minh. Vậy thì mợ KL thật ra là ai đây?

Cho rằng TCS trong cuộc chiến đã phải đi giữa hai lằn đạn cũng chỉ
là lời biện hộ láo khoét.  Thật vậy, chỉ nguyên một việc TCS lên đài
SG hát nối-vòng-tay-lớn để mừng chiến thắng của VC và đón chúng vào
thành như đã nói trên đã quá đủ để nói lên đường đi, chỗ đứng của TCS
rồi.  Không cần thiết phải dài dòng thêm.  TCS rõ ràng đã đứng hẳn về
một một bên, bên VGCS, chứ chẳng phải anh ta đứng ở giữa để bị lãnh
đạn của cả hai bên. Miền Nam trước 30-4-75, có ai dám cho TCS ăn đạn
không? Chắc chắn không. Hơn thế nữa, anh ta không phải là đã nhận được
biết bao nhiêu ân huê và ưu đãi của người miền Nam đấy sao? Việc chọn
cho mình một chỗ đứng và những sáng tác của TCS đã làm cho anh ta trở
thành người có công lớn đối với CS.  Sự đãi ngộ cuả CS đối với TCS khi
anh ta chết đã nói lên điều đó. Thiếu gì người đã từng lập công hãn mã
đối với CS, khi chết đi đâu có được cái phước đức như TCS. Sự thật đã
qúa rõ ràng. Tất cả mọi lời lẽ được tung ra để biện hộ và chạy tội cho
TCS đều là giả trá, hoặc là vì thiếu hiểu biết, hoặc là có dụng ý.

Cũng trong luận điệu chống đỡ cho TCS, có người nói rằng đã một
thời TCS bị CS đầy
đi nông trường.  Nói như vậy tỏ ra họ chẳng hiểu biết một tý gì về CS.
Dưới chế dộ CS, nhất là vào thời Lê Duẫn, để tiến nhanh, tiến mạnh,
tiến vững chắc lên chủ nghĩa xã hội, tất cả mọi người (dĩ nhiên trừ
bọn đầu sỏ ở Hanoi) đều phải tham gia vào sản xuất. Các văn nghệ sĩ
được điều động đến các công nông trường tập thể vừa để thực tế (tiếng
của VC) lao động, vừa để sáng tác hầu thúc đẩy tăng năng xuất.  TCS có
đi công, nông trường không phải là một biệt lệ, càng không phải là một
sự đầy ải.  Người nhạc sĩ sáng
tác bản Tiếng Chầy Trên Sóc Bambo đã phải nằm ở một sóc thượng hơn nửa năm trời
để viết ra bài hát. Và người viết ra bài “Tiếng Đàn Tà Lư” cũng phải vậy nữa.

TCS sống tại miền Nam, làm việc (dậy học) trong chế độ Cộng Hòa,
được nhiều người nắm giữ quyền hành lúc đó che chở để khỏi phải ra
trận, tức là đã hưởng những ơn huệ hơn người. Nhưng anh ta vẫn đi theo
CS, và cuối cùng hoan hô, đón rưóc bọn xâm lược vào Saigon. Như thế
TCS đã hiển nhiên là một tên phản bội người Việt Nam Quốc Gia. Thế thì
tại sao những kẻ đã bị TCS phản bội, hiện nay lại muốn vinh danh cho
TCS? Lý do gì? Xét cho cùng thì cái lý do duy nhất chỉ là để thi hành
Nghị Quết 36/CP của bọn VGCS mà thôi. Bọn phỉ quyền Hànội tung ra NQ36
một cách công khai, không hề úp mở. Thi hành ở đâu trong những lãnh
vực sinh hoạt nào, chúng đã ra chỉ thị rõ ràng cho các cơ quan thừa
hành của chúng. Tài trợ bao nhiêu, chúng cũng không thèm giấu đút. Chỉ
có kẻ đứng ra công khai thi hành Nghị Quyết tại các môi trường sinh
hoạt thì chúng không tiết lộ. Vấn đề này, những người có kinh nghiệm
về CS, các sĩ quan cảnh sát đặc biệt, và sĩ quan quân đội làm trong
ngành tình báo hoặc phản gián của QLVNCH thì biết rành và biết rõ. Cho
nên, chẳng hạn như những người đi nghe ca sĩ trong nước ra ngoài này
hát rồi lên giọng “có thấy tuyên truyền gì đâu” thì thật là ngây thơ
và ngu xuẩn. Nên biết rằng VGCS không bao giờ triển khai và thi hành
NQ36 tại hải ngoại dưới bảng hiệu công sản, mà luôn luôn bọc nó bằng
cái vỏ Quốc Gia, hay ít nữa là một cái gì  đó vô thưởng vô phạt để dễ
qua mặt người tỵ nạn.

Thực ra, VGCS chọn chủ đề vinh danh TCS xem ra cũng là chuyện bất
đắc dĩ, bởi vì ở hải ngoại này, TCS, về mặt nhân cách và đạo đức, đã
là một người mất hết cảm tình của người đồng hương rồi. Hơn nữa, nhạc
của anh ta cũng chẳng còn mấy ăn khách và đang đi vào quên lãng. Nói
thế không phải là cố tình hạ giá nhạc TCS. Người miền Nam rất bao
dung, cỏi mở, và ít có câu nệ, cả về lối sống lẫn trong thưởng thức
văn nghệ. Vì những đức tính này, ngay trong thời chiến tranh, người ta
có thể khá dễ dàng tìm đọc những thông tin của phía CS, hát và trình
diễn công khai những bản nhạc của Văn Cao, Đoàn Chuẩn, Đặng Thế Phong
… đọc thơ của Lưu Trọng Lư, Trần Dân, và ngay cả Tố Hữu, Chế Lan Viên
…Ở hải ngoại, trừ ra những thứ nhạc, sách báo tuyên truyền bị gạt bỏ,
còn những cái hay, cái đẹp nói chung trong sáng tác vẫn được đón nhận
một cách niềm nở. Như thế mới thấy rằng nhạc TCS bị đào thải ở hải
ngoại không phải hoàn toàn vì vấn đề đạo đức cá nhân của anh ta, mà vì
chính tự bản thân những bản nhạc.

Những sáng tác của TCS xin tạm phân chia làm hai loại: nhạc phản
chiến và nhạc tình cảm. Khoảng trên 50% hoặc hơn các sáng tác của Sơn
là nhạc phản chiến. Sở dĩ tên tuổi TCS được bốc lên là do loại nhạc
này. Loại nhạc phản chiến của TCS đều là dân ca, rất đơn điệu
(monotone) và cũng tầm thường thôi. Trong thời còn chiến tranh và ngay
tại miền Nam, từ thành thị tới thôn quê, trong khắp hang cùng ngõ hẻm,
đâu đâu cũng vang tiếng nhạc phản chiến của TCS. Đáng tiếc là loại
nhạc dùng để tuyên truyền này được viết để phục vụ cho cuộc xâm lược
của CS, nên nó cũng buộc phải chết theo ngay khi nạn nhân của xâm lược
(VNCH) đã chết. Điều đáng buồn cho TCS là những sáng tác loại này của
anh ta bị cấm hát thời còn chiến tranh ngay trong những khu vực do VC
kiểm soát. Nếu TCS không phải là CS, và nếu anh ta còn là một con
người có liêm sỉ và biết tự ái thì anh ta đã phải nhận ra cái thân
phận nô lệ của mình ngay từ ngày đó.

Còn lại trong số các tác phẩm của TCS là nhạc tình cảm. Đem nhạc
tình cảm của TCS so sánh với các nhạc phẩm của các tác giả khác, ta có
thể đánh giá giá trị nghệ thuật của anh ta chính xác hơn. Nhạc TCS,
lãng mạn không thể bằng cái lãng mạn  của Thiên Thai, thơ mộng không
qua mặt được Trăng Mờ Bên Suối, gợi cảm không so sánh được với Dư Âm,
tình tứ còn thua xa Tiếng Thời Gian, hồn nhiên sao bằng được Sơn Nữ
Ca, tha thiết còn dưới bậc của Giọt Mưa Thu, hay Con Thuyền Không Bến,
quyến rũ làm sao bằng Ai Về Sông Tương hoặc Thu Quyến Rũ, du dương
nhất định phải nhường bước Tiếng Sao Thiên Thai, ray rứt không thể
bằng Nhớ Về Hànội, êm đềm dưới hạng của Làng Tôi hoặc Tình Quê Hương.
Vân vân và vân vân. Hơn nữa, trong nhạc TCS, người ta không tìm được
cái không khí của một gia đình ấm cúng, những hình ảnh quyến luyến như
trong Tình Quê Hương hoặc Về Dưới Mái Nhà.

Nhạc TCS còn thua kém nhiều nhạc phẩm khác như thế, vậy mà có kẻ
cho rằng TCS là một nhạc sĩ thiên tài. Thật đúng là nói láo. Người đó
hoặc không biết gì về âm nhạc, hoặc không biết thưởng thức môn nghệ
thật này. Vậy thì người ta vinh danh TCS là vinh danh cái gì? Thật khó
mà tìm ra được câu trả lời.

Sự thật, TCS không phải là một nhạc sĩ tài ba như người ta tưởng,
mà đúng ra anh ta là một tay phù thủy ngôn ngữ. TCS chỉ giỏi viết lời
trong ca nhạc, tức là lời ca mà thôi. Công tâm mà nói, khó có thể phủ
nhận TCS là người có tài về nghệ thuật “chế tạo” ngôn từ. Các bài hát
của TCS nếu bỏ đi phần lời ca thì bản nhạc sẽ trở thành rẻ tiền ngay.
Cho nên nhạc TCS nếu có được coi là hay thì nó hay ở phần lời ca chứ
không phải hay vì âm điệu. Chẳng hạn để mô tả về thân phận nhược tiểu
của người VN yêu nước, TCS viết: Người con gái VN da vàng, yêu quê
hương như yêu đồng lúa chín. Muốn tố cáo Mỹ xâm lược, TCS nhẹ nhàng
than thở: Người con gái VN da vàng, yêu quê hương nay đã không còn
(bài Ca Dao Mẹ). TCS lên án chiến tranh hủy hoại tương lai dân tộc,
anh ta viết: Khi chiến tranh về đốt lửa quê hương … bom đạn về đêm đêm
đốt cháy tương lai (bài Đại Bác Ru Đêm). TCS nằm tưởng tượng ngày mai
của anh ta ra sao rồi lớn tiếng thúc dục bộ đội VC và bọn phản chiến
trong thành phố: Ta đã thấy gì trong đêm nay, đèn soi trăm ngọn đèn
soi. Mặt đất rung rinh muôn triệu người phá ngục tù đi dựng ngày mới.
Rạng đông soi sáng tương lai. Dòng máu anh em đã nhuộm mặt trời cùng
xương khô lên tiếng nói, đời sống ấm êm nhân danh con người (bài Ta Đã
Thấy Gì Đêm Nay). TCS trong khi ăn cơm Quốc Gia, uống nước Quốc Gia,
hít thở không khí Quốc Gia, thế mà vẫn mong chờ, chờ cho được cái mơ
ước: VN thống nhất với những tình thương vô bờ (bài Chờ Nhìn Quê Hương
Sáng Chói). Ôi cái tình thương vô bờ của CS mà TCS mơ tưởng nó đẹp làm
sao như ta đang thấy ngày nay!

Trong những dòng nhạc phản chiến, TCS sử dụng chữ nghĩa thật tài
tình. Một câu hát của TCS có thể làm cho một binh sĩ phải buông súng,
một em học sinh sẳn sàng xuống đường đốt cờ Mỹ, một cụ già muốn xét
lại thái độ chính trị của mình: tại sao phải chống lại những người đi
giải phóng quê hương, tại sao lại cam tâm làm nô lệ cho Mỹ v.v. và
không thiếu học sinh sinh viên cảm thấy cuộc chiến là phi lý! Lời ca
trong dòng nhạc phản chiến của TCS thật dễ sợ.

TCS cũng vẫn tỏ ra là một tay phù thủy chế tạo ngôn ngữ trong
những sáng tác tình cảm của anh ta. Những chữ, những lời anh ta sử
dụng rất tầm thường, bình dân, tự nhiên, không gò bó, nhưng lại tượng
hình, giầu âm thanh và nhạc điệu, và cũng không thiếu cả ánh sáng, hơn
nữa rất hàm xúc, mỗi chữ mỗi câu đều hàm chứa ý nghĩa của nó. Chẳng
hạn câu: Trên bước chân em âm thầm lá đổ ….. Ngày sau sỏi đá cũng cần
có nhau (bài Diễm Xưa), hoặc: Mẹ ngồi ru con đong đưa võng buồn, đong
đưa võng buồn …. Mẹ ngồi ru con tiếng hát lênh đênh (bài Ca Dao Mẹ).
Hầu như tất cả mọi lời ca trong nhạc TCS đều sản phẩm phù thủy cả. Tuy
nhiên cũng có những câu, hát nhiều lần, hát mãi, người ta vẫn chẳng
hiểu gì. Thí dụ: Mưa vẫn mưa bay trên hàng lá nhỏ, dài tay em mấy thuở
mắt xanh xao. Tuy không hiểu nhưng người ta vẫn phải nhìn nhận cái hay
vô hình ẩn hiện trong câu hát. Một lần nữa xin được nhấn mạnh, đó là
tính chất phù thủy trong phần lớn các bản nhạc của TCS. Nói tóm lại,
nhạc của TCS dù nhạc phản chiến hay nhạc tình cảm đều chỉ nặng giá trị
ở lời ca, nhưng không mấy xuất sắc về âm điệu. Một nhạc sĩ có tài là
một nhạc sĩ biết dùng âm thanh để nói lên tư tưởng của mình. Dùng lời
để nói điều mình muốn nói như TCS sao gọi được là nhạc sĩ tài. Như vậy
mà thổi TCS lên thành thiên tài âm nhạc liệu có quá đáng không?  Xếp
TCS ngồi chung chiếu với những Beethoven, Chopin, Mozart v.v., cái thế
giới âm nhạc này sẽ nghĩ như thế nào?

Khi TCS chết, có một số văn nghệ sĩ bạn bè hoặc quen biết với Sơn
ở hải ngoại đến nhang khói trước di ảnh của anh ta. Nhiều người bầy tỏ
tiếc thương và thổi anh ta lên đến tận tầng mây xanh. Đó là thói quen
mặc áo thụng vái nhau của một số văn nghệ sĩ của ta. Nhưng khi thấy
VGCS tổ chức ma chay linh đình, và đồng bào tỵ nạn mạnh mẽ lên án anh
ta, những người này từ đó tắt tiếng. Việc thương tiếc và trả nghĩa bạn
bè là điều nên làm, nhưng không nên vì cảm tình riêng tư mà phủ lên
quan tài người chết những tấm áo mà người chết đã không sắm nổi lúc
sinh thời. Ngày nay, bọn người rắp tâm vực dậy cái thây ma TCS đã rữa,
không phải vì tình cảm liên hệ với TCS, cũng chẳng phải vái cái thây
ma TCS để mình được sáng giá lây, mà chỉ là để thi hành NQ36 của VGCS.
Chuyện này VGCS không dám ra mặt làm. Chúng mượn tay thế hệ con cháu
của những tên tay sai mang gene di truyền làm thay. Điều đó không có
gì lạ. Chỉ là kẻ có công, người có của, ai cũng đều lợi cả. Muốn người
đời sau nhớ đến TCS, người ta cần gì phải lập bia khắc chữ, nhạc hội
nhạc hè chi cho phí công tốn sức. Nhân dân VN sẽ không bao giờ quên
được TCS, sẽ luôn luôn nhớ đến và nói cho nhau nghe cái tên của kẻ nổi
tiếng là hèn nhát và phản bội này. Nhân dân VN đã lập bia từ lâu rồi,
đây gọi là bia miệng. Bia miệng mới là thứ công cụ ghi nhớ đời đời bền
vững của loài người trên mặt đất./.