Khối chất nổ nhỏ nhưng có sức công phá mạnh tìm thấy ở Anh đã đi qua Cologne ở Đức, trước khi bị chặn ở sân bay East Midlands của Anh.

Khối thuốc nổ thứ nhì, cũng từ Yemen trên đường sang Hoa Kỳ bị giới chức an ninh chặn ở Dubai.

Một cuộc điều tra quốc tế đang được tiến hành ở Hoa Kỳ, châu Âu và Trung Đông.

Bom được vận chuyển như thế nào?

Hai khối bom được gửi từ thủ đô Sanaa của Yemin qua hai hãng vận tải UPS và FedEx.

Đầu tiên người ta cho rằng cả hai khối thuốc nổ này cùng được chở trên cùng một chuyến máy bay chở hàng.

Nhưng sau đó Qatar Airways xác nhận là khối bom bị chặn ở Dubai được chở qua hai máy bay hành khách của hãng, đầu tiên từ Yemen đi Doha rồi sang Dubai trên chuyến bay thứ hai.

Chặng đầu tiên là trên máy bay Airbus A320, còn chặng thứ hai thì là A320, A321 hoặc Boeing 777.

Lô hàng này do hãng bưu chính toàn cầu UPS vận chuyển.

Người ta hiện vẫn chưa xác nhận tuyến đường chính và chi tiết của các chiếc máy bay có liên quan.

Cả hai khối hàng đều được gửi đến một giáo đường Do thái ở Chicago, mặc dù Anh Quốc sau đó nói rằng họ tin khối chất nổ trong hộp mực tin bắt được ở Anh được thiết kế để tự phát nổ trên máy bay.

Thiết bị nổ dùng PETN

Người ta có thông tin gì về các khối thuốc nổ?

Giới chức nói các gói hàng là thuốc nổ được tống vào trong hộp mực máy in cho máy tính.

Cảnh sát ở Dubai xác nhận là thiết bị thu giữ chứa loại thuốc nổ mạnh có tên là PETN.

Khối thuốc nổ bị chặn ở Anh còn khả năng hoạt động và có thể phá hủy một chiếc máy bay, theo Bộ trưởng nội vụ Anh Quốc, bà Theresa May.

Cả bà May và chính quyền Dubai đều cho rằng hai khối thuốc nổ này đều có các dấu vết của al-Qaeda – có vẻ như là liên kết với việc nhóm này sử dụng PETN trong các âm mưu tấn công trước đây.

Bưu kiện ở Dubai còn có một hệ thống mạch điện tử nối vào một thẻ SIM của điện thoại di động giấu trong máy in.

Máy in được để trong hộp với một quyển sách về quản lý, một quyển truyện The Mill on the Floss của George Eliot và nhiều vật dụng khác nhau như một cái rổ có nắp mầu hồng và tím.

Trước đó, nghị sĩ Mỹ Jane Harman nói với New York Times rằng cả hai bưu kiện chứa đầy các hộp mực máy tính nhồi thuốc nổ PETN.

Bà Harman trước đó được cơ quan an ninh vận tải Hoa Kỳ thông báo, nói rằng một thiết bị dùng điện thoại cầm tay để kích nổ, còn thiết bị kia là loại hẹn giờ.

PETN là gì?

Đó là tên viết tắt của một loại chất nổ dẻo có độ công phá mạnh, mà tên hóa học là Pentaerythritol Tetranitrate, là một thành phần của Semtex.

Chất này không màu, không mùi và không dễ phát hiện.

Một thiết bị có lắp SIM điện thoại

Hoạt tính khá ổn định và chủ yếu được dùng làm chất nổ mạnh.

Người ta cũng dùng chất này trong y tế để làm động mạch chữa chứng bệnh đau ngực angina pectoris.

Có nhiều nơi sản xuất chất liệu này, kể cả một số địa điểm ở Hoa Kỳ.

PETN được dùng trong nhiều vụ tấn công có liên quan tới al-Qaeda, cũng như các nhánh bên Trung Đông liên kết với al-Qaeda ở bán đảo Ả-rập.

Ngoài các bưu kiện đáng nghi bị chặn ở Anh và Dubai, người ta còn tìm thấy PETN trên người nhân vật Umar Farouk Abdulmutallab.

Ông này bị bắt hồi tháng Mười Hai năm 2009, nghi là có âm mưu làm nổ chiếc máy bay trên đường từ Amsterdam sang Detroit.

Nhân vật nổi tiếng với biệt hiệu mang bom trong giày Richard Reid cũng mang theo thuốc nổ PETN khi ông ta tìm cách phá nổ chuyến bay trên đường đi Miami hồi tháng Mười Hai năm 2001.

Có soi hàng hóa hàng không hay không?

Qui định về việc soi các lô hàng chuyển bằng máy bay vậy tải mỗi nước có khác nhau.

Một số nước rất nghiêm ngặt, một số nước khác chỉ soi một số mẫu nhỏ trong lô hàng, và thậm chí một số nước còn không hề soi.

Có một số nước chỉ soi để bảo đảm hàng bên trong đúng như là khai báo, ví dụ như là tờ khai nói là TV thì họ chỉ soi để kiểm tra coi có đúng trong thùng là TV hay không.

Hiện chưa rõ người ta có soi lô hàng ở Yemen hay không.

Ở Mỹ thì sao?

Mỗi nước qui định khác nhau về kiểm tra vận tải hàng không

Hồi tháng Tám năm 2010, Hoa Kỳ ra qui định bắt buộc phải soi tìm thuốc nổ trong toàn bộ 100% hàng vận tải được đưa lên máy bay hành khách.

Người ta dùng các công ti và thiết bị được cấp phép.

Hoa Kỳ dùng các máy X quang tiên tiến cho phép nhìn gói hàng từ nhiều chiều.

Các lô hàng lớn phải được tháo nhỏ ra thành các hộp nhỏ hơn, mặc dù máy chiếu X quang khá lớn, có thể soi các gói hàng kích thước bằng ngang với tủ lạnh.

Người ta cũng dùng các hệ thống phát hiện chất nổ, cũng giống như các vật dụng của hành khách được lấy mẫu thử ngẫu nhiên để cho vào máy xác định hóa chất.

Hàng hóa được đưa lên các máy bay không chở hành khách cũng được soi chiếu.

Hệ thống kiểm tra ở Anh

Nước Anh dùng hệ thống gọi là “người vận chuyển đáng tin cậy”.

Tức là một công ty được bộ vận tải đánh giá và cho quyền được công nhận là đối tác tin cậy và hàng của họ được tin là an toàn và không bị soi chiếu.

Chủ tịch công ty chuyên về thiết bị tìm kiếm Smiths Detection là Stephen Phipson nói “khá nhiều lô hàng không bị soi” theo hệ thống này.

Với các lô hàng do các công ty vận chuyển không đáng tin cậy chuyển giao, thì các công ty khác sẽ soi chiếu với máy X quang cơ bản và chó đánh hơi.

Ông Phipson nói hệ thống Anh quốc được biết như là “nghiêm khắc công bằng”, nhưng sẽ được nâng cấp lên thành hệ thống tiên tiến hơn như của Mỹ.

Tại sao quan ngại nhiều về Yemen?

Al-Qaeda ở Bán đảo Ả-rập được đánh giá là hoạt động mạnh nhất hiện nay

Các ngành an ninh ở Anh và Mỹ sợ Yemen đang trở thành nơi trú ẩn cho phe vũ trang, theo sau các vụ diệt trừ al-Qaeda ở Afghanistan và Pakistan.

Đây là căn cứ cho al-Qaeda ở Bán đảo Ả-rập và cũng là địa bàn của Anwar al-Awlaki, một giáo sĩ Hồi giáo cực đoan sinh ra ở Hoa Kỳ.

Ông ta có quan hệ với người tình nghi trong âm mưu đánh bom Detroit Umar Farouk Abdulmutallab.

Chính phủ Yemen yếu và không kiểm soát toàn bộ lãnh thổ.

Hồi tháng Hai họ ký hòa ước với phe vũ trang Shia Houthi ở miền bắc để tập trung vào cuộc chiến chống al-Qaeda và các phe vũ trang khác ở miền nam.

Tuy nhiên, họ cảnh báo là sẽ cần giúp đỡ.

Quân đội Yemen mới vừa kết thúc cuộc tấn công vào tỉnh Shabwa xa xôi, theo phóng viên Trung Đông của BBC Jon Leyne đang đóng ở Cairo.

Chiến dịch này không tìm được các thành viên của al-Qaeda ở Bán đảo Ả-rập như mục tiêu ban đầu, nhưng một quan chức cao cấp nói có bằng chứng là nhóm này lưu trú ở khu vực này trước đó vài ngày.

Hồi 2000, một chi nhánh al-Qaeda mở cuộc tấn công tự sát và tàu chiến USS Cole gần cảng Aden, giết chết 17 thủy thủ Mỹ.

Al-Qaeda ở Bán đảo Ả-rập là gì?

Nhánh Al-Qaeda ở Bán đảo Ả-rập mới được thành lập hồi tháng 1/2009 từ cuộc sáp nhập hai nhánh khu vực của mạng lưới vũ trang Hồi giáo quốc tế ở Yemen và Ả-rập Saudi.

Tổ chức này nhanh chóng nổi tiếng với các vụ tấn công trực diện nhưng bất định, được cố vấn chống khủng bố của Tòa Bạch Ốc John Brennan mô tả là “nhánh hoạt động tích cực nhất” trong mạng lưới al-Qaeda bên ngoài Afghanistan và Pakistan.

Người ta tình nghi Ibrahim al-Asiri

Tổ chức này do hai thành viên cấp thấp của al-Qaeda lập ra, vốn trốn thoát từ một nhà tù Yemen hồi năm 2006.

Một người tên là Nasser Abdul Karim al-Wuhayshi từng là cố vấn riêng cho lãnh đạo Osama bin Laden của al-Qaeda ở Afghanistan.

Hồi tháng 9/2008 họ tấn công đại sứ quán Mỹ ở thủ đô Sanaa của Yemen bằng xe bom và đạn cối.

Trong hoạt động đầu tiên bên ngoài Yemen vào tháng 8/2009, một thành viên của nhóm này tìm cách ám sát thứ trưởng công an của Ả-rập Saudi bằng chất nổ PETN quấn quanh người.

Hoàng tử Mohammed bin Nayef thoát chết.

Anh trai của kẻ này chính là Ibrahim Hassan al-Asiri, hiện đang bị nghi chủ mưu vụ đặt bom trên máy bay chở hàng, theo phân tích của báo New York Times và Washington Post hôm qua 31/10/2010.