Quảng Ngãi Nghĩa Thục

Mất gốc là gì? Tự điển Tiếng Việt của Nhà Xuất Bản Khoa Học Xã Hội, Trung Tâm Từ
Điển Học ấn bản năm 1994, (xuất bản ở Hà Nội) và Từ Điển Tiếng Việt, Vietlex,
2009 của một nhóm biên soạn, nhà xuất bản Đà Nẵng (cũng xuất bản ở Hà Nội), cả
hai cùng định nghĩa:

Mất gốc: Không giữ được bản chất, cái tốt đẹp vốn có của mình do nguồn gốc dân
tộc, giai cấp.

Theo tự điển tiếng Việt 1997-2004 The Free Vietnamese Dictionary Project,
http://www.informatik.uni-leipzig.de/~duc/Dict/ , và http://vdict.com/ , cả hai
in cùng một giải thích:

Mất gốc: Cắt đứt quan hệ với tổ tiên, nòi giống, cơ sở. Thí dụ: Mấy tên mất gốc
sống nhờ vào đế quốc Mỹ.

Cùng một chữ “mất gốc” mà tự điển xuất bản ở Hà Nội định nghĩa khác hẳn với tự
điển trên Internet ở hải ngoại. Tôi bảo đảm nếu trưng cầu dân ý hay đến những
ông bợm nhậu hỏi “mất gốc” là gì thì sẽ có thêm nhiều định nghĩa khác nhau. Nếu
tôi nói định nghĩa này đúng, định nghĩa kia sai thì thể nào tôi cũng chết, không
vì đạn bên này thì cũng vì lưỡi dao bên kia nên tôi để cho tùy mọi người xét xử
“mất gốc” có nghĩa là gì.

Để xem tôi có mất gốc hay không, trước nhất tôi phải tìm hiểu tôi là người gốc
gì trước đã. Tôi đang sống ở California, Hoa Kỳ, thế nhưng tôi người da vàng mũi
tẹt. 100% tôi không phải là người cùng một gốc với John Wayne, Clint Eastwood
hay Brad Pitt. Tôi là An Nam Mít, không cãi vào đâu được. Rất nhiều dữ kiện
chứng tỏ tôi là người Việt Nam:

-Tôi sinh ở nhà thương Đức Chính, trên đường Cao Thắng. Lần cuối cùng tôi xem
trên bản đồ, đường Cao Thắng chưa bị động đất chạy sang Mỹ mà vẫn còn cắt ngang
con đường Nguyễn Đình Chiểu và Điện Biên Phủ (Phan Đình Phùng và Phan Thanh Giản
cũ).

-Tên trong căn cước, giấy hôn thú bên Mỹ của tôi vẫn là tên Việt Nam Nguyễn Tài
Ngọc (Ngay cả con của tôi, dù rằng sinh ở Mỹ, tôi vẫn đặt chúng nó tên Việt
Nam). Đáng lẽ ra chính tôi là người nên đổi sang tên Mỹ, không phải vì tôi muốn
người khác tưởng tôi là George Clooney, nhưng vì tên tôi người Mỹ khó đọc. Họ
gọi “Ngọc” là “Gờ-Nóp”, “Nóc”. Bao nhiêu tài tử, ca sĩ Mỹ muốn nổi tiếng phải
đổi tên của mình như Charles Bronson người gốc Lithuania, tên mẹ đẻ là Karolis
Dionyzas Bučinskis. Kirk Douglas, người gốc Nga-Sô, tên mẹ đẻ là Issur
Danielovitch. Demi Moore, người Mỹ, tên cúng cơm là Demetria Guynes.

– Nhiều người Hoa ở SàiGòn nói tiếng Việt có sõi đến đâu nhưng khi mình nghe
biết ngay họ không phải là người Việt vì họ nói tiếng Việt lơ lớ. Ngày xưa khi
vừa mới qua Mỹ, tôi nhủ thầm trong mười năm tôi sẽ nói tiếng Anh
như gió. Ấy thế mà 36 năm sau, tôi nói tiếng Anh với giọng… Việt Nam, phát âm đã
dở mà viết lách hay đàm thoại cũng chẳng xong, không thua gì một chị ngày xưa
trong xóm tôi lấy một anh chàng Mỹ đen. Tôi vẫn còn nhớ khi về nhà nếu cửa bị
đóng, chị gõ cửa, miệng nói lớn cho anh ấy nghe: “Hó-nì, ốp bần đo!” (Honey,
open door!). Giọng Mỹ siêu việt của tôi hiện thời cũng không hơn chị ấy là bao
nhiêu.

Qua ba lý do trình bày trên, cho dù tôi sống ở Mỹ đến hơn trăm tuổi, gốc nòi
giống của tôi là Việt Nam không chạy vào đâu được. Có giải tôi vào Khám Chí Hòa
hay nhà tù Hỏa Lò Hà Nội nếu tôi nhận tôi là người Việt Nam thì tôi
sẽ chẳng mướn luật sư biện hộ. Trước vành móng ngựa, tôi long trọng tuyên bố:
gốc của tôi là Việt Nam.

Tôi không chối cãi gốc của tôi, thế nhưng tôi sống ở Mỹ 36 năm, hơn gấp đôi thời
gian sống ở SàiGòn. Như thế thì tôi có mất gốc hay không?

Trước khi nói đến tôi, tôi muốn nói về con cái của tôi trước. Bạn bè khuyên tôi
nên dậy chúng nó tiếng Việt để khỏi bị mất gốc. Lời khuyên dậy chúng nó tiếng
Việt thì tôi đồng ý, nhưng lý do thì tôi không đồng ý. Lý do để mai
sau nó về Việt Nam tìm vợ thì hữu lý hơn là khỏi mất gốc. Chúng nó sinh ở Mỹ,
giữ cái gốc Việt Nam có lợi gì cho chúng nó? Để mai sau nếu nó xin làm công dân
nước Việt Nam? Giữ phong tục tập quán Việt Nam làm gì? Dùng nước mắm thay vì
muối, ăn hột vịt lộn thay vì hột gà luộc? Tụi nó nói tiếng Anh như người Mỹ, nói
tiếng Việt như người Mỹ nói tiếng Việt Nam (cậu con trai tôi chỉ biết có vài chữ
tiếng Việt: “chết meẹ rooi”). Tuy rằng một phần gốc của nó là da vàng mũi tẹt,
nhưng một phần gốc khác của nó là người Mỹ vì chúng nó sinh ra và lớn lên trong
tập quán nước Mỹ. Mất cái gốc nòi giống Việt Nam không quan trọng bằng mất cái
gốc sinh ra ở Mỹ vì ưu tiên của
chúng nó sẽ dành cho quốc gia nó mở mắt chào đời, quốc gia bảo đảm an ninh và
nhân quyền, quốc gia cho chúng nó tất cả mọi cơ hội sinh sống từ bé đến lớn.
Quốc gia đó không phải là Việt Nam.

Giờ thì đến phiên tôi. Tôi có mất gốc hay không? Nếu theo định nghĩa mất gốc là
cắt đứt quan hệ với cơ sở, tôi đã mất gốc. Cơ sở, nhà cửa của tôi bây giờ là ở
Mỹ. Căn nhà số 16/38/25 Nguyễn Thiện Thuật vĩnh viễn không còn
là của gia đình tôi nữa. Nó đã có chủ mới. Gia đình tôi không bao giờ lấy nó lại
được vì không ai điên dại nhận thức mình phạm lỗi tước đoạt tài sản người khác
rồi trả lại cho chúng tôi. Lần đầu tiên trở lại SàiGòn vào xem nhà, tôi công
nhận có bùi ngùi và có cảm tưởng mình đã trở về nhà cũ. Nhưng rồi lần thứ hai,
thứ ba, thứ tư, càng ngày tôi càng cảm thấy xa lạ, nhất là lần cuối cùng người
chủ hiện thời đã phá xập hoàn toàn, xây lại một căn nhà mới. Đứng nhìn căn nhà
hình dạng không còn như xưa, ngay cả bảng số nhà cũng thay đổi, tôi không còn
cảm thấy liên hệ với nơi tôi khôn lớn nữa. Ngược lại khi trở về Mỹ, máy bay đáp
xuống phi trường LAX, lái xe về nhà thấy bóng dáng căn nhà ở Simi Valley, tôi
mừng rỡ đã về nhà. Nhà của tôi là ở Mỹ, cơ sở của tôi là ở Mỹ. Tôi đã mất gốc cơ
sở ở Việt Nam.

Nếu nói mất gốc là cắt không giữ được bản chất, cái tốt đẹp vốn có của mình thì
tôi xin phân tích bản chất tốt đẹp hay không của người Việt Nam mà tôi đã chứng
kiến, có kinh nghiệm tiếp xúc, trong ba giai đọan:

1. Thời gian tôi ở SàiGòn từ lúc sinh đẻ cho đến ngày 30-4-1975.

2. Thời gian tôi sống và sinh hoạt chung với người Việt tỵ nạn từ ngày 30-4-1075
đến ngày 11-7-1975, khi tôi rời trại tỵ nạn ra sống trong xã hội Mỹ.

3. 36 năm tôi sống ở Hoa Kỳ , từ ngày 11-7-1975 cho đến ngày hôm nay.

1.Thời gian tôi ở SàiGòn từ lúc sinh đẻ cho đến ngày 30-4-1975: Tôi rời SàiGòn
năm lên 17 tuổi. Ở Mỹ, 17 tuổi vẫn còn là con nít, vẫn còn dưới tuổi trưởng
thành. Hai người 18 tuổi trở lên liên hệ tình dục không luật pháp
nào ngăn cấm, nhưng nếu người trên 18 tuổi liên hệ tình dục với người dưới 18
tuổi thì sẽ bị ghép vào tội dụ dỗ trai/gái dưới tuổi vị thành niên, dù rằng
người dưới 18 tuổi thỏa thuận. Dưới 18 tuổi chưa được đi bầu. Dưới 18
tuổi chưa được phép uống bia rượu. Tóm lại, dưới 18 tuổi đầu óc vẫn còn non nớt.
Ấy thế mà tôi đã mục kích bao nhiêu sự xấu xa ở quê hương tôi:

– Một anh lính tài xế trong xóm tôi mang xe Jeep về nhà hút xăng trong xe ra rồi
bán lại cho người trong xóm với giá rẻ.

– Gia đình nào có con cái đến tuổi quân dịch chạy tiền thì sẽ được miễn dịch.
Trong khi người Mỹ đổ máu cho tự do của miền Nam, tướng Mỹ có con đi lính chết ở
Việt Nam thì một số tướng lãnh và người giầu có cho cho con cái ra nước ngoài.
Chỉ có lính nghèo là đổ máu.

– Tôi đi gác nhân dân tự vệ phải gác thế cho người đóng tiền trong khi các cấp
chỉ huy hệ thống Nhân Dân Tự Vệ lấy tiền thu.

– Tổng Thống và Phó Tổng Thống VNCH đều là những bậc tướng lãnh. Khi trận chiến
Cộng Sản thôn tính miền Nam đến mức quyết liệt, Tổng Thống lên trước quốc dân
tuyên bố sẽ chiến đấu sát cánh bên dân, Phó Tổng Thống lên tuyên bố trước quân
đội VNCH và cả thế giới là “Tôi thích ăn nước mắm, tôi quyết sẽ ở lại với quê
hương tôi tử thủ đến mức cuối cùng”. Ấy thế mà trước khi xe tăng Cộng Sản phá vỡ
cửa sắt Dinh Độc Lập, Tổng Thống và đại gia đình đã yên lặng đi ngoại quốc mang
theo cả một máy bay đầy của cải, Phó Tổng Thống cũng rời khỏi SàiGòn bay đến một
chiến hạm Đệ Thất Hạm Đội của Hoa Kỳ. Một quốc gia với dân tình tham nhũng là
một lối sống. Một quân đội cá tính từ Binh Nhì đến Trung Tướng chỉ lo cho cá
nhân của mình thì cái tốt đẹp vốn có
của mình do nguồn gốc dân tộc không còn hiện hữu.

– Miền Bắc dùng võ lực thôn tính miền Nam gây ra bao nhiêu tử vong.

2. Thời gian tôi di tản từ 30-4-1075 đến ngày 11-7-1975: Bài “Chí Nam nhi” của
Nguyễn Công Trứ có bốn câu thơ như thế này:

Nhân sinh tự cổ thùy vô tử,
Lưu thủ đan tâm chiếu hãn thanh.
Đã chắc rằng ai nhục ai vinh,
Mấy kẻ biết anh hùng thời vị ngộ.

(Nhân sinh tự cổ thùy vô tử, Lưu thủ đan tâm chiếu hãn thanh có nghĩa là Từ xưa
đến nay hỏi có ai không chết? Hãy để lòng son chiếu sử xanh. Hai câu thơ tiếng
Hán này là của Văn Thiên Tường, một tướng lãnh của Trung Hoa). Hai câu thơ sau,
ý của tác giả là người ta chỉ biết anh hùng sau khi thời thế xẩy ra. Tôi kém may
mắn tìm hiểu được bản chất của người đồng hương trong cơn ly loạn:

-Hỗn loạn dành đường sống cho riêng mình.

-Lấy hết chăn trên máy bay, khi vào trại mang chăn ra cắt may thành áo
lạnh, đến nỗi người Mỹ không mang chăn trên những chuyến máy bay sau nữa.

-Những người muốn trở lại Việt Nam (dùng con tầu Trường Xuân) đã nổi loạn, đốt
cháy cơ sở vì người Mỹ quá chậm trong việc cung cấp lương thực và sửa sang máy
móc cho con tầu.

-Orote Point: dân tỵ nạn ở trong lều quân đội, đôi lúc phải giặt quần áo rồi
phơi ở bên ngoài lều. Phơi mà không có người nhà canh chừng thì bao nhiêu quần
áo cũng bị mất cắp.

-Cũng ở Orote Point, người Mỹ họ cắt nửa thùng phi làm thùng giữ phân và nước
tiểu ở những toilette gỗ, xây dã chiến. Lính G.I. là người đi đổ và lau rửa
toilette. Không hiểu tại sao mà người Việt tỵ nạn không đi tiêu vào
thùng phi mà tiêu tiện đầy lên chỗ phản ngồi bằng gỗ. Cuối cùng, họ bắt người tỵ
nạn chia phiên nhau lau rửa và đổ thùng phân vì họ nói mãi nhưng chẳng ai nghe.

-Người gạt người, thân hay lạ, trong việc đóng tiền vượt biên.

-Và sau cùng, một cảnh gia đình tôi mãi không bao giờ quên. Bên cạnh chỗ ngồi
của gia đình tôi trên chiếc tầu chiến Mỹ đi từ Vũng Tầu đến Subic Bay là một gia
đình khá giả. Họ đã chuẩn bị sẵn nên mang theo lương thực, nước uống, sữa
Guigoz…đầy đủ cho người lớn và trẻ em trong gia đình. Một chị trên tầu có con
nhỏ, không có sữa cho con mình bú nên đến xin một người đàn bà trong gia đình
này cho chị ta một chút ít sữa cho con. Người đàn bà nhìn chị ta, nói rằng không
cho sữa không, nhưng sẽ bán nếu chị ấy trả tiền bằng sợi dây chuyền vàng đeo
trên cổ. Chị kia tháo sợi dây chuyền để đổi sửa cho con!

3. 36 năm tôi sống ở Hoa Kỳ, từ ngày 11-7-1975 cho đến ngày hôm nay:

Vào năm 1994, khi trận động đất ở Northridge gây thiệt hại trầm trọng cho nhiều
thành phố, kể cả Simi Valley, FEMA (Federal Emergency Management Agency- Cơ Quan
Quản Lý Khẩn Cấp Liên Bang) đến Simi Valley thiết lập trụ sở cứu giúp. Vợ tôi
làm cho County, tình nguyện làm giúp FEMA. Một trong những sự trợ giúp khẩn cấp
là thức ăn. Động đất gây ra cúp điện, thức ăn trong tủ lạnh do đó sẽ bị hư. Nhà
ai thức ăn bị hư thối đến điền giấy tờ
(chỉ có một vài chi tiết: tên tuổi và địa chỉ) thì FEMA sẽ phát cho một thẻ
phiếu trị giá $120 dollars. Cầm thẻ phiếu này đến bất cứ siêu thị nào mua sắm
thức ăn dùng nó để trả tiền, siêu thị sẽ lấy vì họ sẽ tính tiền lại với chính
phủ. Vợ tôi thấy một người đàn bà Việt Nam đến xin hai lần. Lần thứ nhất một
mình nhưng lần thứ hai mang theo một lô người Việt Nam nữa. Vì không biết vợ tôi
là người Việt Nam, bà ta vừa cầm giấy ghi tên phân phát cho những người đó vừa
nói: “Tụi bay cứ đề tên vô, địa chỉ thì ghi đại số nào cũng được, không ai xét
hết. Tủ lạnh nhà mình không bị cúp điện, thức ăn không hư, họ cũng cho mình $120
vì không cách nào mà họ xét được”.

Ai có đọc báo Mỹ thỉnh thoảng sẽ thấy người Việt Nam bị bắt vì tội gian lận.
Nhân viên an sinh xã hội khai gian chính phủ bỏ tiền giúp người nghèo vào quỹ
riêng của mình, hơn một triệu đô-la. Một bà khai sổ sách cho một
hãng xe ở Van Nuys biển thủ bạc triệu. Người làm giấy tờ cho mượn tiền mua nhà
khai gian với nhà băng mấy triệu. Văn phòng y khoa khai gian Medical cả trăm
nghìn. Một số người có cơ sở thương mại trốn thuế. Không lúc nào mà không có tin
xấu. Người Mỹ đã làm ơn, cho người Việt chúng ta một cơ hội sống trong tự do.
Thay vì trau giồi nhân bản đạo đức của mình để họ hãnh diện đã không lầm khi cho
phép người mình sang đây, chúng ta làm ngược lại.
Tôi biết một ông Việt Nam lớn tuổi, lúc nào cũng cay cú người Mỹ là nguyên nhân
làm cho Việt Nam Cộng Hòa sụp đổ (hoàn toàn không phải lỗi vì người Việt tham
nhũng hay không có tinh thần chiến đấu!) , một lần nói với tôi
là: “Tổ cha mấy thằng Mỹ! Tụi nó điếm lắm!”. Đây là một cá tính tôi thấy của
người Việt: không bàn cãi một vấn đề với lý luận, tri thức nhưng với bướng bỉnh.
Khi sai không nhận là mình sai, chụp mũ người khác, dùng từ ngữ
hạ cấp chửi đối phương, và đôi lúc còn dọa đánh người ta nữa. Đây là gốc Việt
Nam, tôi không nên mất gốc?

Cách đây vài tháng, tôi có viết một bài phê bình “Xem Paris By Night 99 : Tôi là
người Việt Nam” , đăng trong
Saigonocean.comhttp://www.saigonocean.com/trangNguyenTaiNgoc/vanNTN.htm . Paris
By Night hay ASIA là những chương trình nhạc được người Việt hải ngoại ưa
chuộng, và như thế ít ra cũng phản ảnh một phần nào dư luận của người Việt. Chủ
đề của DVD này là hãnh diện vì tôi là người Việt Nam. Tôi tóm tắt ba nhận xét
chính sau đây:

1. Hầu hết những người Việt Nam được vinh danh trong DVD này cảm ơn bố mẹ họ,
gia đình họ… làm việc siêng năng cần cù để bây giờ họ được thành công. Không một
ai cám ơn chính phủ Mỹ, dân tộc Mỹ đã cho họ có một cơ hội sang đây. Bố mẹ hay
chính bản thân họ có cần cù đến đâu mà nếu họ vẫn còn ở Việt Nam, không ở Mỹ thì
họ có thành công như bây giờ không? Bài học “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” quá đơn
giản nhưng rất ít người nhớ.

2. Ông “vua nail” Quý Tôn tuyên bố là ông ta ước ao những người làm nail đoàn
kết để nâng cao giá cả. Tôi ngồi nghe há hốc miệng kinh hoàng trong khi cả hí
viện vỗ tay ầm ầm, kể cả người hướng dẫn chương trình. Chỉ có
chính thể Cộng Sản xưa cũ mới ấn định giá cả hàng hóa. Giá cả do nhà nước ấn
định như trong các nước Cộng Sản ngày xưa (và cả Việt Nam trước khi Đổi mới vào
năm 1986) đưa tới kinh tế sụp đổ, dân tình đói kém. Từ khi khối Cộng Sản Nga-Sô
sụp đổ, Nga không còn ấn định giá cả. Đặng Tiểu Bình sau khi sang Mỹ viếng thăm
Tổng Thống Jimmy Carter vào năm 1979, kinh hoàng trước sự giầu có của nước Mỹ,
về Trung Hoa áp dụng chính sách free market, thị trường cạnh tranh ấn định giá
tin. Kết quả: không ai có thể phủ nhận Trung Hoa tiến vượt bực chỉ trong vòng 30
năm nay. Việt Nam bắt chước Trung Hoa, áp dụng chính sách Đổi Mới vào năm 1986,
nhà nước không còn áp dụng giá cả. Chỉ cần hỏi một người sống ở Việt Nam so sánh
sự khác biệt trước Đổi Mới và bây giờ để xem chính sách nhà nước ấn định giá cả
có hữu hiệu hay không. Thế mà khi nghe ông “vua nail” Quý Tôn nói, không một ai
chửi bới mà vỗ tay ầm ầm! Đây là một “tốt đẹp” trong giòng máu Việt của tôi mà
tôi không nên mất gốc?

3. Paris By Night là một cơ cấu thương mại, tổ chức ca nhạc thu tiền bán vé, bán
DVD để lấy lời. PBN tạo ra một chủ đề kích thích dân tộc tính để thu hút khán
giả, bán DVD. Khi bắt đầu DVD phần 2, Nguyễn Ngọc Ngạn còn
nhân cơ hội để quảng cáo bán sách viết mới nhất của mình. Dùng một niềm tự hào
chung -hãnh diện tôi là người Việt Nam- để làm tiền gây lợi riêng mà không một
ai thấy ngứa tai gai mắt?

Theo tự điển Tiếng Việt của Nhà Xuất Bản Khoa Học Xã Hội, “mất gốc” là không giữ
được bản chất, cái tốt đẹp vốn có của mình. Nếu những kinh nghiệm với người Việt
Nam trên đây tôi đã chứng kiến trong cuộc đời được gọi là tốt đẹp, thì vâng, xin
cho tôi mất gốc.