Quảng Ngãi Nghĩa Thục

Cố đô HUẾ:

Lăng bị trộm, mộ bị đào

 

NgyThanh

Khoảng 2h30 sáng 1/12/2010, kẻ trộm đã đột nhập lăng Khải Định trong phạm vi thôn Châu Chữ, xã Thủy Bằng, thị xã Hương Thủy, Thừa thiên, lấy đi một số cổ vật có giá trị văn hóa và một thùng công đức. Trước đó, vào tháng 7, Đại nội Huế và lăng Minh Mạng cũng đã bị mất cắp thùng công đức và cổ vật.

Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế, ông Phùng Phu, cho biết số cổ vật mới bị mất ở lăng Khải Định là đồ dùng giá trị bằng bạc trong sinh hoạt thường nhật của vua Khải Định, có xuất xứ từ Pháp và Việt Nam.

Công an địa phương còn im tiếng nhưng báo chí cho biết 7 cổ vật bị mất gồm bộ khay hình bầu dục từ Pháp có khắc chữ ‘Khải Định niên tạo’, bình rượu bằng bạc; bộ đồ xoáy trầu làm bằng đá, bạc, kim loại màu vàng, bộ ấm bằng bạc, gạt tàn thuốc…

Dù chính quyền Thừa Thiên mướn tới 200 nhân viên bảo vệ, các lăng tẩm được lắp đặt các thiết bị an ninh như khóa chống trộm, di tích vẫn bị xâm hại và cổ vật vẫn tiếp tục bị mất cắp.

Cách đây 20 năm, chính lăng Khải Định nầy đã bị mất bát nhang lớn là cổ vật rất quý hiếm, và chuyện các lăng tẩm bị đánh cắp cổ vật không phải là đề tài mới mẻ, ngay cổ vật dùng để mai táng cũng đã bị trộm đào bới lên lấy đi. Trong vòng 10 năm ngay sau khi “được giải phóng” từ năm 1975 đến 1985, một số lăng mộ khác ở Huế đã liên tục bị đào bới, trong số đó có lăng bà Từ Dũ (mẹ vua Tự Đức) cũng đã bị đào bới và lấy trộm mũ vàng. Gần đây nhất, lăng Minh Mạng ở xã Hương Thọ, huyện Hương Trà và khu vực Đại nội Huế đã bị trộm đột nhập lấy cắp đồ cổ như vào ra chỗ không người.

Theo chuyên gia nghiên cứu Phan Thuận An, chuyện mất cắp cổ vật của triều Nguyễn là chuyện của lịch sử và của cả con người. Ông nầy nói “Chúng ta phải thừa nhận rằng bao nhiêu cổ vật cung đình triều Nguyễn quý giá nhất đã không còn nằm trên đất Huế”.

Việc mất cắp cổ vật cung đình và lăng tẩm bắt đầu từ biến cố thất thủ kinh đô vào ngày 23-5 năm Ất Dậu, khi người Pháp tấn công vào Đại nội, chiếm kinh thành và đã lấy đi rất nhiều cổ vật quý. Tháng 2-1947, binh đội Pháp trở lại chiếm kinh thành Huế lần nữa, làm hư hỏng một số cung điện, riêng Tử Cấm Thành cháy suốt ba ngày ba đêm làm tất cả cổ vật quý giá trong hoàng cung không cánh mà bay. Tiếp theo, những năm tháng chiến tranh đã biến hoàng cung thành vườn không nhà trống, cổ vật còn lại thêm lần nữa bị mất cắp thêm.

Lăng Khải Định, còn gọi là Ứng Lăng, thuộc ‘Quần thể di tích cố đô Huế – Di sản văn hóa Thế giới’, là lăng mộ của vua Khải Định (1885-1925) – vị vua thứ 12 của triều Nguyễn, tọa lạc trên triền núi Châu Ê giữa chợ Tuần và tu viện Thiên An, bên ngoài kinh thành Huế.

Ngay sau khi lên ngôi năm 1916, ông vua trẻ 31 tuổi đã cho xây dựng nhiều cung điện, dinh thự, lăng tẩm như điện Kiến Trung, cung An Định, cửa Trường An, cửa Hiển Nhơn, cửa Chương Đức, đặc biệt là Ứng Lăng được khởi công ngày 4/09/1920 cho bản thân. Khải Định đã tham khảo nhiều bản vẽ do các thầy địa lý tấu trình, sau đó đã quyết định xây cất lăng mộ của mình ở triền núi Châu Ê, với một quả đồi thấp ở phía trước làm tiền án, hai ngọn núi Chóp Vung và Kim Sơn chầu trước mặt làm “Tả thanh long” và “Hữu bạch hổ”, khe Châu Ê chảy từ trái qua phải làm thủy tụ gọi là “minh đường”. Trịnh trọng hơn, ông đổi tên núi Châu Ê thành Ứng Sơn và đặt tên lăng theo tên núi là Ứng Lăng. Công trình nầy kéo dài suốt 11 năm, được chính quyền bảo hộ Pháp cho phép tăng thuế ruộng 30% trên toàn quốc để có đủ tiền xây lăng – một hành động bị lịch sử gay gắt kết án.

Huế vẫn còn giữ được hàng ngàn cổ vật có giá trị rất cao về lịch sử và văn hóa như một chút hồn của quá khứ. Trong 16 địa điểm di tích triều Nguyễn do Trung tâm Bảo tồn Di Tích Cố đô Huế quản lý có 12 di tích đang bảo quản và trưng bày khoảng 2.400 cổ vật. Riêng Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế, được xem là nơi cất giữ phần “hồn” của di tích, tập trung hơn 8.300 cổ vật, phần lớn được sưu tập từ các cung điện, lăng tẩm của triều Nguyễn. Đó là những vật dụng từng gắn bó mật thiết với cuộc sống của các bậc đế hậu; những đồ dùng cho các nhu cầu sinh hoạt, lễ nghi, tín ngưỡng và quốc phòng của hoàng gia và triều đình nhà Nguyễn; những tặng phẩm, thương phẩm phản ánh các quan hệ ngoại giao, thương mại giữa Việt Nam với các nước Trung Hoa, Nhật Bản, Pháp, Hà Lan, Anh, Thái Lan…

Nếu những người cầm quyền cứ để tình trạng trộm đạo xẩy ra, một lúc nào đó lăng tẩm, cung điện cố đô không cổ vật sẽ như cái xác vô vị, không hồn.

(NgyThanh)